رزرو واتساپ
اینستاگرام
تلگرامدرمانهای غیرجراحی آرتروز زانو: راهنمای جامع برای بیماران
درمانهای غیرجراحی آرتروز زانو: راهنمای جامع برای بیماران
مقدمه
آرتروز زانو یکی از شایعترین بیماریهای مفصلی است که میلیونها نفر در سراسر جهان را درگیر میکند. این بیماری بیشتر در سنین بالاتر دیده میشود، اما افراد جوانتر نیز در صورت داشتن عوامل خطر مانند صدمات ورزشی، اضافه وزن یا سابقه خانوادگی میتوانند دچار آن شوند.
بیماران مبتلا به آرتروز اغلب با علائمی همچون درد، خشکی صبحگاهی، تورم و محدودیت حرکتی مراجعه میکنند. اگرچه در مراحل پیشرفته ممکن است نیاز به جراحی باشد، اما بیشتر بیماران در مراحل اولیه و متوسط میتوانند با روشهای غیرجراحی علائم خود را کنترل کنند و کیفیت زندگیشان را بهبود ببخشند.
در این مقاله جامع، به بررسی درمانهای غیرجراحی آرتروز زانو میپردازیم تا بیماران بدانند چه گزینههایی در اختیار دارند و چگونه میتوانند زندگی فعال و بدون دردتری داشته باشند.
علائم و نشانههای آرتروز زانو
درد زانو هنگام فعالیت یا استراحت طولانی
خشکی مفصل، بهویژه صبحها یا بعد از نشستن طولانی
صدا دادن زانو هنگام حرکت (کریپتوس)
تورم خفیف تا متوسط
محدود شدن دامنه حرکتی
ضعف عضلات اطراف زانو
بدشکلی زانو در مراحل پیشرفته
عوامل خطر و علتها
سن: افزایش سن مهمترین عامل خطر است.
جنسیت: شیوع در خانمها بعد از یائسگی بیشتر است.
ژنتیک: سابقه خانوادگی احتمال ابتلا را افزایش میدهد.
اضافه وزن: هر کیلوگرم اضافه وزن فشار زیادی بر مفصل زانو وارد میکند.
آسیبهای ورزشی یا شغلی: پارگی رباط، منیسک و فعالیتهای سنگین.
بیماریهای التهابی یا متابولیک: مانند نقرس یا روماتیسم.
تشخیص آرتروز زانو
تشخیص معمولاً بر اساس ترکیبی از شرح حال، معاینه بالینی و بررسیهای تصویربرداری انجام میشود.
معاینه: بررسی دامنه حرکت، حساسیت مفصلی و ثبات رباطها.
تصویربرداری: رادیوگرافی ساده (کاهش فاصله مفصلی، استئوفیتها)، MRI در موارد پیچیده.
آزمایشها: بیشتر برای رد بیماریهای مشابه (مانند آرتریت روماتوئید).
درمانهای غیرجراحی آرتروز زانو
۱. اصلاح سبک زندگی
کاهش وزن: هر ۵ کیلوگرم کاهش وزن میتواند شدت درد و پیشرفت آرتروز را بهطور قابلتوجهی کم کند.
تغذیه سالم: رژیم مدیترانهای، مصرف سبزیجات، ماهیهای چرب (امگا-۳)، پرهیز از غذاهای سرخکردنی و قندهای ساده.
مدیریت فعالیتهای روزمره: پرهیز از نشستن طولانی، اجتناب از بالا و پایین رفتن مکرر پلهها.
۲. ورزشدرمانی و فیزیوتراپی
ورزش مهمترین درمان غیرجراحی آرتروز است.
تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ: این عضلات نقش اساسی در پایداری زانو دارند.
تمرینات کششی و تعادلی: برای حفظ دامنه حرکتی و پیشگیری از زمینخوردگی.
آبدرمانی (هیدروتراپی): کاهش فشار بر مفصل همراه با تقویت عضلات.
روشهای نوین فیزیوتراپی:
صندلی مگنت (Magnetotherapy) برای افزایش جریان خون و کاهش التهاب
تحریک الکتریکی (TENS, NMES) برای کاهش درد و تقویت عضلات
شاکویو تراپی برای بهبود خونرسانی و کاهش خشکی بافتها
۳. وسایل کمکی
زانوبندهای طبی: کاهش فشار روی مفصل و بهبود ثبات.
کفی و کفش طبی: اصلاح الگوی راه رفتن.
عصا یا واکر: در مراحل متوسط و پیشرفته برای کاهش درد و پیشگیری از افتادن.
۴. درمان دارویی خوراکی
استامینوفن: گزینه اولیه برای دردهای خفیف.
NSAIDها (مثل ایبوپروفن، ناپروکسن): در موارد درد متوسط.
مکملها: گلوکزامین و کندروایتین (اگرچه اثر آنها بحثبرانگیز است).
داروهای جدید: برخی داروهای ضدالتهابی انتخابی COX-2 با عوارض کمتر گوارشی.
۵. تزریقات داخل مفصلی
کورتون: کاهش التهاب و درد برای چند هفته تا چند ماه.
اسید هیالورونیک: روانسازی مفصل و بهبود حرکت.
PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): درمان نوین برای تحریک ترمیم بافت.
سلولدرمانی: هنوز در مرحله پژوهش ولی امیدبخش.
۶. روشهای مکمل و جایگزین
طب سوزنی: کاهش درد و بهبود عملکرد در برخی بیماران.
ماساژ درمانی: شل کردن عضلات و کاهش خشکی.
یوگا و مدیتیشن: کاهش استرس، افزایش انعطاف و تقویت ذهنی بیماران.
چه زمانی جراحی لازم میشود؟
اگر پس از ماهها درمان غیرجراحی همچنان:
درد شدید و ناتوانکننده وجود داشته باشد،
دامنه حرکت محدود شود،
یا تغییر شکل شدید مفصل رخ دهد،
آنگاه جراحی (مانند آرتروسکوپی یا تعویض مفصل زانو) توصیه میشود.
پیشگیری و مراقبتهای طولانیمدت
حفظ وزن ایدهآل
فعالیت منظم و سبک
اجتناب از حرکات آسیبزا
توجه به تغذیه سالم
معاینات دورهای و پیگیری با متخصص طب فیزیکی و ارتوپدی
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا پیادهروی برای آرتروز زانو ضرر دارد؟
خیر، پیادهروی سبک روی سطح صاف مفید است، اما باید از پیادهروی طولانی روی شیب یا پله پرهیز کرد.
۲. بهترین ورزشها برای آرتروز چیست؟
تمرینات تقویتی عضلات ران، شنا، دوچرخه ثابت و یوگا.
۳. تزریق PRP مؤثرتر است یا هیالورونیک اسید؟
هر دو مؤثرند، اما PRP در بیماران جوانتر و مراحل اولیه اثر بهتری دارد.
۴. آیا آرتروز درمان قطعی دارد؟
خیر، اما میتوان با روشهای غیرجراحی روند آن را کند و زندگی بدون درد داشت.
جمعبندی
آرتروز زانو یک بیماری مزمن اما قابل کنترل است. بیشتر بیماران میتوانند بدون جراحی و تنها با اصلاح سبک زندگی، ورزشدرمانی، فیزیوتراپی، داروها و تزریقات داخل مفصلی، علائم خود را کاهش دهند. درمانهای غیرجراحی نهتنها جراحی را به تأخیر میاندازند بلکه کیفیت زندگی بیماران را نیز بهبود میبخشند.
