نوار عصب نوار عضله

نوار عصب و عضله | تست بررسی بیماری‌های اعصاب محیطی و عضلات

نوار عصب و عضله یکی از تست‌های حساس و مهم در تشخیص بیماری‌های اعصاب محیطی و عضلات است. انجام این تست نیاز به تجربه و دقت کافی، شناخت اعصاب بدن و حرکات عضلانی (کینزیولوژی) دارد. تمامی مراحل تست و تفسیر آن توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.

اهمیت نوار عصب و عضله

مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۴۰٪ موارد، تشخیص اولیه پزشک با نتایج نوار عصب تغییر می‌کند. برای مثال:

• گزگز دست‌ها ممکن است ناشی از گیر افتادگی عصب مچ دست باشد، اما در واقع درگیری ریشه گردنی (دیسک گردن) علت اصلی است.
• بی‌حسی دست ممکن است به علت عصب دنده‌ای گردنی باشد.

نوار عصب همچنین شدت درگیری عصبی را تعیین کرده و کمک می‌کند تصمیم‌گیری شود که بیمار نیاز به جراحی دارد یا درمان غیرجراحی کافی است. این تست در پیگیری درمان و اثر بخشی آن نیز ارزشمند است.

بخش‌های نوار عصب و عضله

1. سرعت هدایت عصب (Nerve Conduction Study - NCV)

در این تست، توانایی هدایت امواج الکتریکی در اعصاب محیطی بررسی می‌شود:

• امواج الکتریکی باعث انتقال پیام از پوست به مغز یا از مغز به عضلات می‌شوند.
• در صورت آسیب عصبی، سرعت هدایت کاهش می‌یابد.
• تحریک با الکترود انجام می‌شود و پاسخ ثبت می‌گردد.
• احساس برق‌گرفتگی خفیف ممکن است ایجاد شود ولی خطری ندارد.

آمادگی برای تست

• دمای بدن نباید پایین باشد
• از مصرف کرم و پماد خودداری شود
• لباس راحت پوشیده شود
• لازم نیست ناشتا باشید

موارد کاربرد نوار عصب

• نوروپاتی دیابتی
• سندروم گیلن باره
• نوروپاتی ناشی از نارسایی مزمن کلیه
• سندرم کارپال تونل
• آسیب شبکه عصبی گردن یا کمر
• فلج بلز (عصب صورتی)
• بی‌حسی، مورمور شدن و گزگز دست و پا

احتیاطات

در صورت داشتن پیس میکر قلبی حتماً به پزشک اطلاع دهید.

2. نوار عضله (Electromyography - EMG)

این تست سلامت عضلات و عصب مرتبط را بررسی می‌کند:

• یک الکترود سوزنی در عضله وارد می‌شود و فعالیت الکتریکی ثبت می‌گردد.
• بیمار عضله را ابتدا کم و سپس با شدت بیشتر منقبض می‌کند.
• در بیمارانی با ضعف عضلانی یا آسیب عصبی انجام می‌شود.

موارد شایع EMG

• ضعف عضلانی
• پلی میوزیت و التهاب عضله
• میوپاتی/ دیستروفی عضلانی/ بیماری دوشن
• سندرم تونل کارپ
• آسیب عصب مدیان، اولنا، رادیال، سیاتیک
• درد کمر و گردن
• نوروپاتی محیطی و گرفتگی عضلات

اصول الکترومیوگرافی

عضله برای حرکت باید واحد حرکتی یا موتور یونیت فعال شود. شکل و تعداد موج‌ها در بیماری‌های مختلف تغییر می‌کند و به تشخیص پزشک کمک می‌کند.

تفسیر نتایج

نتایج نوار عصب و عضله بر اساس شرح حال و معاینه بیمار تفسیر می‌شوند و به پزشک معالج ارسال می‌گردند. معمولاً اندام سالم به عنوان مرجع استفاده شده و یافته‌های اندام مبتلا با آن مقایسه می‌شود.

موارد خاص

• ام اس: اغلب نوار عصب طبیعی است و از تست‌های دیگر مانند SEP و MEP استفاده می‌شود.
• نوار عصب صورت: در فلج بلز یا ضعف عضلات صورت به تعیین محل و شدت ضایعه کمک می‌کند.

عوارض و ایمنی

• سوزن‌ها یکبار مصرف هستند و رعایت بهداشت، عارضه خاصی ایجاد نمی‌کند.
• بیماران با پیس میکر یا مصرف وارفارین حتماً به پزشک اطلاع دهند.
• درد خفیف محل سوزن در برخی افراد ممکن است باقی بماند که ماساژ یا کمپرس یخ کمک‌کننده است.

هزینه نوار عصب و عضله

هزینه‌ها در مراکز خصوصی و دولتی متفاوت است. مثال: دو اندام ۲۱k و چهار اندام ۳۱k (عدد k هر سال توسط وزارت بهداشت تعیین می‌شود). هزینه بستگی به تعداد اندام، تست‌های اضافه و قرارداد بیمه دارد.

نوار عصب و عضله در کودکان

شبیه بالغین است اما با در نظر گرفتن رشد سیستم عصبی. شیرخواران و کودکان ممکن است تمام اعصاب قابل بررسی نباشند و تست براساس شرح حال انجام می‌شود.

اختلال محل اتصال عصب به عضله (Neuromuscular Junction)

شایع‌ترین بیماری: میاستنی گراو. تست‌های تحریک مکرر یا بررسی تک فیبر (Single Fiber EMG) برای تشخیص استفاده می‌شوند.

طب الکترودیاگنوز چیست؟

طب الکترودیاگنوز شامل ثبت و تفسیر جریان‌های الکتریکی بدن برای تشخیص بیماری‌های مختلف است. تست‌ها شامل نوار عصب و عضله، تست پتانسیل برانگیخته حرکتی، بینایی و شنوایی می‌باشد.

مراکز نوار عصب و عضله در تهران

• خصوصی: خ شریعتی، روبروی پارک شریعتی، نبش کوچه پیروز، ساختمان شریعتی، طبقه اول، واحد 10. تلفن: [phone] و 09198045447
• دولتی: بیمارستان فیروزگر، بخش طب فیزیکی و توانبخشی، تلفن: [phone]

سطح مطلب: عمومی، کارشناسی، تخصصی و فوق تخصصی

مطالب مرتبط:

• نوار عصب نوار عضله
• پاسخ به سوالات رایج در مورد نوار عصب و عضله
• کم کاری تیروئید و نوار عصب
• چرا در دیابت نوار عصب و عضله گرفته می شود؟

وسایل کمکی در ای ال اس و بیماریهای پیشرفته عصبی

درمان اصلی بیماری ای ال اس درمانهای توانبخشی است که توسط تیم توانبخشی شامل متخصص طب فیزیکی، کاردرمان، فیزیوتراپ و ارتوپد فنی، روانشناس بالینی و تغذیه توانبخشی انجام می شود. زمانی که بیماری موتور نورون (ای ال اس)   پیشرفت می‌کند بیماران به وسایل کمک حرکتی، جهت انجام کارهای روزانه، محتاج می‌شوند. در بیمارانی که پیشرفت سریع است. این مسئله اهمیت بیشتری دارد.

توانایی بیمار در راه رفتن با گذر زمان و پیشرفت بیماری تغییر کرده و ممکن است ابتدا برای اصلاح ضعف درپا فقط به ارتوز نیاز داشته باشد که در زاویه صفر درجه ساخته می‌شود.

واکر چرخدار و عصای چهار پایه از افتادن بیماران ممانعت می‌کنند. زمانی که بیمار قادر نباشد برای انجام فعالیت‌های اجتماعی خود تحرک داشته باشد وسایلی مانند ویلچر لازم می‌شود. ویلچرها باید حمایت کمری و صندلی تعدیل‌کننده فشار داشته باشد. طوری که امکان ایجاد زخم بستر به حداقل برسد. ویلچر باید قابلیت خم شدن و تا شدن را داشته باشند. یک ویلچر استاندارد باید برای بیمار تجویز شود. لذا بهتر است تیم درمانی که شامل پزشک متخصص طب فیزیکی،کار درمان و فیزیوتراپ می‌باشد در طول روند بیماری ویلچر متناسب بیمار را تجویز کند. ویلچر اتوماتیک کیفیت زندگی بیمار و میزان استقلال او را افزایش می‌دهد.

تخت بیمارستان باید دارای تشک مواج  باشد و وضعیت بیمار صحیح باشد و از زخم بستر و خشکی مفاصل جلوگیری شده و کیفیت خواب بیمار افزایش یابد. کار درمان می‌تواند میزان نیاز بیمار به وسایل تسهیل‌کننده فعالیت روزانه را بررسی نماید.ضعف شدید  عضلات فلکسور و اکستانسور گردن موجب ضعف گردن شده و موجب درد شدید گردن و سفتی گردن می‌شود و باگردن بند نرم soft collar یا گردن بندهای مخصوص درمان می‌شود.

اختلال بلع در بیماریهای پیشرفته عصبی

این بخش از وبلاگ طب فیزیکی بیشتر به اختلال بلع در ای ال اس و تغذیه در ای ال اس می پردازد اما با توجه به مشابهت موارد در بیماریها عصبی پیشرفته مثل پارکینسون عنوان فوق را برای آن انتخاب کردیم. امیدواریم مطالب ارائه شده بخشی از مشکلات این بیماران و مراقبین آنها را کاهش دهد.  متاسفانه هنوز کشور ما علی رغم نیاز به ۷۰۰۰ تخت توانبخشی، بیمارستان توانبخشی ندارد و مسولیت عمده درمان بیماران بعهده خانواده است . از اظهار لطف  همکاران ارجمند و سایرخوانندگان در مناطق مختلف کشور و فارسی زبانان سایر کشورها که مشوق ما در ادامه نگارش این مطالب می باشند سپاسگزاریم. در صورت تمایل خوانندگان محترم تجارب آنها را که می تواند راهنمای سایر بیماران باشد در این وبلاگ به نام خودشان منتشر خواهیم نمود.

توجه: استفاده از این مطلب و سایر مطالب وبلاگ طب فیزیکی و توانبخشی  فقط با ذکر منبع و لینک فعال مطلب مجاز می باشد.

به علت درگیری نورون‌های حرکتی در ساقه مغز بیماران ای ال اس دچار اختلال عملکرد عضلات بولبار می‌شوند که باعث اختلال عملکرد لب‌ها، زبان و عضلات حلق و حنجره شده و می‌تواند منجر به اسپیراسیون گردد. اختلال  در بستن حنجره باعث اشکال در توانایی بیمار در سرفه کردن میشود. بلع بیمار و تغذیه مختل می‌شود. پریدن غذا در گلو و احساس خفگی به صورت مکرر رخ داده و حتی به علت پریدن آب دهان در گلو رخ می‌دهد.ترشحات دهان نیز مشکل دیگری در این بیماران است. دهان بیماران نیز رطوبت خود را به علت تنفس دهانی و کاهش ترشح دهان از دست می‌دهد و بیمار از خشکی دهان شکایت می کند. عدم تغذیه مناسب پروتئین – کالری باعث کاهش وزن چشمگیر شده و باید با کاهش وزن  به اختلال بلع توجه بیشتری شود.برای بیمار گفتار درمانی شود و بلع بیمار از روش‌های دینامیک بررسی شود و به خانواده‌ بیمار درباره کاهش خطر اسپراسیون آموزش داده شود. اکثر بیماران ای ال اس تغذیه کافی ندارند. توده عضلانی و بافت چربی در این بیماران با پیشرفت بیماری تحلیل می‌رود در برخی بیماران نیز افزایش متابولیسم بدن رخ می دهد ممکن است افزایش متابولیسم به علت افزایش فعالیت تنفسی رخ باشد.

تغذیه نامناسب باعث تحلیل عضلات و افزایش خستگی می‌شود.

علل سوء تغذیه شامل ضعف دست‌ها و بازو و نتیجتا عدم توانایی تغذیه به تنهایی، افزایش زمان لازم برای غذا خوردن، کاهش اشتها به علت افسردگی،‌ اختلال عملکرد عضلات دهانی و اختلال بلع است.

سوء تغذیه خطر مرگ بیماران را حدود هشت  برابر می‌کند.

دیس فاژی را می توان در ابتدا با تکنیکهای مناسب مدیریت کرد.بیماران باید حواسشان به خوردن باشد و از عواملی که باعث هواس پرتی می شود خودداری نمایند. تکنیک‌های بلع شامل دو بار بلعیدن چرخاندن سر و جلو دادن چانه chin tuck head turning و بلع سوپراگلوتیک را می‌توان به کار برد که توسط گفتار درمان آموزش داده می شود.

بیماران ای ال اس در بلع مایعات رقیق و غذاهای جامد خلوط مشکل داشته و غذای این بیماران می‌بایست متناسب باآنها به صورت مایعات غلیظ‌تر و غذاهای جامد غیر خشک با دما و شکل مناسب  داده شود. بیماران می توانند تغذیه دهانی را با اضافه کردن مکمل‌های مایع پرکالری ادامه دهند و متخصص رژیم درمانی که در این زمینه تجربه داشته باشد کمک‌کننده است. زمانی که تغذیه دهانی ممکن نباشد، تغذیه از طریق لوله یا به کمک  لوله معده ای با آندوسکوپیPEG یا RIG (گاستروستومی رادیولوژیک) صورت می‌گیرد.

RIG در بیماران با ظرفیت ریوی پایین تر بی خطر تر است. اندیکاسیون آنها شامل پنومونی آسپیراتو، کاهش بیش از 10 درصد وزن بدن و مختل شدن کیفیت زندگی به علت افزایش مدت تغذیه می‌باشد.RIG و پگ باعث بهبود مدت زندگی بیمار و تثبیت وزن بیمار می‌شود.

قبل از اینکه ظرفیت تنفسی با فشار  بیمار به کمتر از 30 درصد برسد می‌بایست گاستروسترومی برای بیمار در نظر گرفته شود. سیالوره، ریزش آب دهان، در بیماران ای ال اس رخ می‌دهد. چون بیمار قادر به بلع بزاق خود نیست. به نظر می‌رسد ترشح بزاق بیماران از افراد سالم کمتر باشد ولی بلع بزاق در آنها کمتر است.

اختلال گفتاری در ای ال اس

در مراحل اولیه بیماری ای ال اس و در صورت پیشرفت آرام درگیری عضلانی بولبار، گفتاردرمانی مؤثر است. هدف در این مرحله استفاده از روشهای جایگزین است. در مراحل اولیه، بیمار به اختلال  گفتاری خود آگاه بوده و تلاش زیادی را در بهبود آن انجام می‌دهد.

استراتژی درمانی آن استفاده از تکنیک‌های تنفسی و آرام صحبت کردن است. در صورت  پیشرفت سریع فلج بولبار ، گفتار درمانی سنتی پاسخ نمی‌دهد و می‌بایست با روش‌های ارتباطی اصلاح شود.

لارنگواسپاسم، در اثر انقباض ناگهانی تارهای صوتی رخ داده و باعث اختلال صحبت و تنفس می‌شود.لارنگواسپاسم معمولاً شب‌ها رخ داده و از علل اصلی اضطراب و ترس است. در مراحل انتهایی ای ال اس در 20 درصد بیماران رخ می دهد. لارنگو اسپاسم با کشیدن  سیگار و رفلاکس مرتبط است. درمان آن نشاندن یا بلند کردن سریع زیر سر بیمار و درمان با اثر طولانی‌تر شامل ترک سیگار و درمان رفلاکس؛ استفاده از داروهای مهار  کننده پمپ پروتون، کاهش  مقدار وعده غذایی شبانه است.

درد در ای ال اس

توجه: استفاده از این مطلب و سایر مطالب وبلاگ طب فیزیکی و توانبخشی  فقط با ذکر منبع و لینک فعال مطلب مجاز می باشد

اگرچه به عنوان اجزاء اصلی ای ال اس طبقه‌بندی نمی‌شود، ولی بیماران درد شدیدی احساس می‌کنند. علت اصلی درد بی‌حرکتی است. پزشک باید سریعاً منشأ درد را پیدا و درمان کند. درمان غیردارویی شامل گرما، سرما،ماساژ، موبلیزاسیون بافت نرم و مفاصل، تحرک مفاصل  می‌باشد.

درمان دارویی: اگر درد موضعی باشد می‌توان با درمان موضعی مثل چسب لیدوکاتین و پمادهای ضد درد شروع کرد. در صورت وجود درد عمومی به خصوص اگر بیمار دچار آرتریت و تنوسینویت باشد درمان با استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروییدی صورت می‌گیرد. درمان ترکیبی این دو دارو اثر بخشی بهتری دارد. در صورت وجود دردهای نوروپاتیک داروهای سه حلقه ای ضد افسردگی و ضد تشنج‌هایی مثل گاباپنتین و پره گابالین مؤثرند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای آبریزش دهان (سیالوره) و چهره سودو بولبار را بهبود می‌بخشد.

گاباپنتین دارای خصوصیات ضد اسپاستیسیتی بوده و دیس آتونومی  را نیز بهتر می‌کند. دردهای مقاوم با داروهای مخدر درمان می‌شود در مراحل نهایی بیماری ترس از اعتیاد وجود ندارد. مورفین خوراکی و زیر زبانی در مراحل انتهایی بیماری
 مفید است.فرم تزریقی نباید زیاد استفاده شود چون باعث تحلیل عضلانی می‌شود.

فنتانیل و چسب مورفین باعث مقادیر نامتناسب سطح دارو در بدن می شوند به خصوص اگر تعریق بیمار شدید باشد. عوارض، افت عملکرد تنفسی و یبوست است که در فاز انتهایی بیماری که درد شدیدی دارند قابل پذیرش است.